လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚေျပာဆိုမႈ

ဗုဒၶ၀ါဒသည္ ဒီမုိကေရစီအက်ဆုံး အယူအဆျဖစ္ေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဟုဆုိသူ အမ်ားအျပားေနထုိင္ရာ ေဒသမ်ားတြင္ ဒီမုိကေရစီအေျခခံသေဘာတရား မထြန္းကားသည္ကုိ ဆန္းစစ္ရန္ လုိသည္။ ဗုဒၶ၀ါဒသည္ သံသရာမွ လြတ္ေျမာက္ေစရန္ မိမိဖာသာ ႀကိဳးစားရေသာ အယူအဆျဖစ္သျဖင့္ သူမ်ားကုိ မွီခုိအားထားၿပီး ကုိးကြယ္ဆည္းကပ္ ပူေဇာ္မႈကုိ အားမေပးပါ။ ဗုဒၶရွင္ေတာ္သည္ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ လြတ္လပ္မႈကုိ တန္ဖုိးထားသျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာတြင္ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚမႈသည္ အလြန္အေရးႀကီး၏။

အဂုၤတၱရနိကယ္ သုတၱန္ပိဋကတ္ေတာ္လာ ေကသမုတၱိသုတ္သည္ လူသား၏ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ လြတ္လပ္မႈကုိ တန္ဖုိးထားေသာ ေရွးအက်ဆုံး သာဓကတခုျဖစ္သည္။ အိႏၵိယျပည္ ကာလမမ်ဳိးႏြယ္မ်ား ေနထုိင္ရာ ေကသမုတၱိ ရြာႀကီးသုိ႔ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ႂကြခ်ီလာသည့္အခါ၌ ရြာသူရြာသားမ်ားက သမဏျဗဟၼဏမ်ားသည္ သူတုိ႔၏ အယူ၀ါဒကုိသာ ေကာင္းေၾကာင္း တဖက္သတ္ေျပာၾကၿပီး သူတပါးကုိ ပုတ္ခတ္ေျပာဆုိေနသည့္အတြက္ ရြာသူရြာသားမ်ားသည္ အမွားအမွန္မသိႏုိင္ဘဲ ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထားၾကပါသည္။

ထုိအခါတြင္ ဗုဒၶဘုရားက “ယုံမွားသင့္သည့္အရာကုိ ယုံမွားရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ သူမ်ားေျပာသည္ကုိ ၾကားဖူး႐ုံႏွင့္၊ သတင္းစကားၾကားဖူး႐ုံႏွင့္ ဟုတ္ၿပီမွန္ၿပီလုိ႔ မယူဆသင့္ေၾကာင္း၊ ပိဋကတ္စာေပႏွင့္ ကုိက္ညီသည္ဟူ၍လည္း ေကာင္း၊ ဆင္ျခင္တုံတရားႏွင့္ ကုိက္ညီသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ျဖစ္ႏုိင္စရာရွိသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ မိမိဆရာ၏ အဆုိအမိန္႔ႏွင့္ ကုိက္ညီသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ အေပၚယံအသြင္အျပင္ကုိၾကည့္၍လည္းေကာင္း မယုံၾကည္ေလ ႏွင့္” ဟု ေဟာၾကားခဲ့သည္။ မိမိကုိယ္တုိင္ မေကာင္းသည့္အကုသုိလ္တရားကုိ သိမွသာလွ်င္ မေကာင္းမႈကုိ စြန္႔ၿပီး ေကာင္းသည့္တရားကုိ ယုံၾကည္ရန္ ဗုဒၶဘုရားက ေဟာၾကားခဲ့ပါသည္။ ဗုဒၶဘာသာအေတြးအေခၚသည္ အလြန္ဒီမုိကေရစီက်ေၾကာင္း အဂုၤတၱရနိကယ္လာ ေကသမုတၱိသုတ္က သက္ေသျပ၏။ ဤသုတ္ကုိ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလည္း ကုိးကားတင္ျပဖူးပါသည္။

အမွားအမွန္ေ၀ဖန္ပုိင္းျခား၍ မိမိယုံၾကည္ခ်က္ကုိ ေဖာ္ထုတ္ရာတြင္ လြတ္လပ္မႈသည္ အလြန္အေရးႀကီးေၾကာင္း ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ေဟာၾကားၿပီး ႏွစ္ေပါင္း (၂၅၀၀) ၾကာေသာအခါတြင္ ကမာၻ႔ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာ တမ္း၌ လူသား၏လြတ္လပ္မႈကုိ ေဖာ္ျပျပန္ပါသည္။ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းအပုိဒ္ (၁၈) နဲ႔ (၁၉) သည္ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚေျပာဆုိ ေရးသားႏုိင္ခြင့္ကုိ ေဖာ္ျပပါသည္။

လူသား၏ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ လြတ္လပ္မႈကုိ ဗမာစစ္အစုိးရ အမ်ဳိးမ်ဳိးဖိႏွိပ္ခ်ဳိးဖ်က္ေနသည္မွာ (၄၇) ႏွစ္ရွိေနပါၿပီ။ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိေရးသားခြင့္ကုိ ဗမာစစ္အစုိးရ အေၾကာက္ဆုံးျဖစ္ပါသည္။ ဗမာစစ္အစုိးရသည္ မိမိနဲ႔ သေဘာထားခ်င္း မတူသူကုိ ရန္သူလုိ သေဘာထားပါသည္။ ဒီမုိကေရစီဆုိသည္မွာ အယူအဆခ်င္း မတူသူမ်ား အတူတူေနႏုိင္ေအာင္ စီစဥ္ေပးသည့္ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ျဖစ္ပါသည္။ ထုိေၾကာင့္ ဒီမုိကေရစီႏွင့္ ဗမာစစ္အစုိးရသည္ ျပဒါးတလမ္း သံတလမ္း ျဖစ္ေနသည္။

ဒီမုိကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကုိ အစုိးရက ဦးေဆာင္မည္ဆုိပါက ပထမဦးစြာ လြတ္လပ္ခြင့္ ေပးရပါလိမ့္မည္။ အဂၤလိပ္လုိ Liberalization ဟု ေခၚပါသည္။ ဒီမုိကေရစီဆုိသည္မွာ အမိန္႔ေပးၿပီး ခုိင္းသည့္ကိစၥမဟုတ္ပါ။ ထုိေၾကာင့္ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိေရးသားႏုိင္ရန္ အလြန္အေရးႀကီးပါသည္။ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေျပာဆုိေရးသားႏုိင္ေသာ အဆင့္သုိ႔ ေရာက္လာမွသာလွ်င္ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲကုိ ပီပီသသလုပ္ႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိ ေရးသားခြင့္သည္ ဒီမုိကေရစီစနစ္၏ အႏွစ္သာရတခုပင္ ျဖစ္ပါသည္။

ဒီမုိကေရစီအသြင္ေျပာင္းရာတြင္ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိေရးသားသည့္ အေလ့အက်င့္ရွိရန္ လုိသည္။ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ ခံရေသာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ အေတြးအေခၚႏွင့္ လြတ္လပ္ေသာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ အေတြးအေခၚသည္ ကြဲျပား ျခားနားလွပါသည္။ အျပန္အလွန္ ေ၀ဖန္ျခင္းသည္ ဒီမုိကေရစီဓေလ့ ျဖစ္ပါသည္။ ႏုိင္ငံေရးလုပ္သူတုိင္း ေ၀ဖန္ခံႏုိင္ ရပါလိမ့္မည္။

ထုိေၾကာင့္ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိေရးသားခြင့္ႏွင့္စုေ၀းခြင့္သည္ မဲဆႏၵေပးပြဲထက္ ပုိ၍ အေရးႀကီးသည္ဟု ေျပာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ လြတ္လပ္စြာ ေဆြးေႏြးႏုိင္ပါက စစ္တပ္ေရာ၊ ျပည္သူလူထုေရာ အေတြးအေခၚ ေျပာင္းလဲ လာႏုိင္ဖြယ္ ရွိပါသည္။

သုိ႔ေသာ္လည္း ဂ်ပန္ႏွင့္ အဂၤလိပ္ကို ဗမာစစ္တပ္က တုိက္ထုတ္လုိက္သျဖင့္ လြတ္လပ္ေရးရသည္ဟူ၍ ၀ုိင္း၀န္း လိမ္ညာ၀ါဒျဖန္႔ထားသည့္ သမုိင္းလိမ္မႈကဲ့သုိ႔ အက်င့္ျဖစ္ေနေသာ ကိစၥမ်ားသည္တြင္မူ ျပည္သူ႔ အေတြးအေခၚသည္ ခ်က္ခ်င္းေျပာင္းလဲသြားမည္မဟုတ္ပါ။ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ လက္ခံထားေသာ ယုံၾကည္ခ်က္ကုိ စတင္ေဆြးေႏြးပါက ပထမပုိင္းတြင္ လက္ခံႏုိင္ၾကမည္မဟုတ္ပါ။

သုိ႔ေသာ္လည္း ယင္းအယူအဆကုိ အဆက္မျပတ္ အေလးအနက္ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးတင္ျပႏုိင္ပါက ျပည္သူ တရပ္လုံး လက္ခံစဥ္းစားေသာအဆင့္သုိ႔ ေရာက္ရွိသြားႏုိင္ပါသည္။ တဖက္သတ္ ေျပာဆုိမႈကုိသာ နားေထာင္သည့္ ဓေလ့ အားနည္းလာသည့္အခါတြင္ အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြး၍ အေျဖရွာေသာဓေလ့ ထြန္းကားလာမည္ျဖစ္ပါသည္။

ျပည္သူလူထုကုိယ္တုိင္ အမွားအမွန္ကုိ ဆုံးျဖတ္ႏုိင္ရန္အတြက္ ပထမဦးစြာ သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္မႈ ရွိရပါ လိမ့္မည္။ အစုိးရ (သို႔မဟုတ္) ပုဂၢလိက အဖြ႔ဲအစည္း အုပ္စုမ်ား၏ ေႏွာင့္ယွက္မႈကင္းရွင္းစြာ အယူအဆအေတြး အေခၚႏွင့္ အခ်က္အလက္မ်ားကုိ သတင္းစာ၊ စာအုပ္၊ ေရဒီယုိ၊ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားႏွင့္ ကြန္ပ်ဴတာ ကြန္ခ်ာမ်ားမွ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိ ေရးသားပုိင္ခြင့္ ရွိရပါလိမ့္မည္။

စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္မႈ Freedom of the press ကုိ ပုံႏိွပ္စက္ေပၚေပါက္သည့္ (၁၅) ရာစုမွာစ၍ အျပင္းပြား လာခဲ့ပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ စာေရးျခင္းအတတ္သည္ လူသား၏ စိတ္ကုိ ဆြဲေဆာင္ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ယခုေခတ္တြင္ ပုံႏွိပ္သတင္းစာသာမကေတာ့ဘဲ နည္းမ်ဳိးစုံျဖင့္ သတင္းျဖန္႔ခ်ိႏုိင္သျဖင့္ သတင္းမီဒီယာ ပုိ၍ အားေကာင္းလာပါသည္။ ထုိေၾကာင့္ သတင္းမီဒီယာကုိသုံး၍ အစုိးရ ဆန္႔က်င္ေရးလုပ္မည္ကုိ ေၾကာက္ရြံ႕ေသာ အစုိးရမ်ား ရွိလာပါသည္။

သတင္းမီဒီယာ၏ စြမ္းအားကုိသိေသာ အာဏာရွင္အစုိးရမ်ားသည္ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္မႈကုိ ပိတ္ပင္ထားၾကပါ သည္။ ဗမာစစ္အစုိးရႏွင့္ ကြန္ျမဴနစ္အစုိးရသည္ သတင္းမီဒီယာကုိ အစုိးရပုိင္လုပ္ၿပီး ၀ါဒျဖန္႔ရာ၌ အသုံးျပဳေန၏။ လြတ္လပ္ေသာ သတင္းမီဒီယာရွိပါက အာဏာရွင္စနစ္ သက္ဆုိးရွည္မည္မဟုတ္ပါ။

ဒီမုိကေရစီစနစ္ကုိ အျပည့္အ၀ က်င့္သုံးေသာ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္သာ သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္မႈရွိပါသည္။ အယူအဆခ်င္း ဖလွယ္ရန္ႏွင့္ အစုိးရ ထင္သလုိမလုပ္ႏုိင္ရန္ သတင္းမီဒီယာလြတ္လပ္မႈ ရွိရပါလိမ့္မည္။ ႏုိင္ငံေရး၊ လူမႈေရးကိစၥတြင္သာမကဘဲ စီးပြားေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဘာသာေရးႏွင့္ သိပၸံေရးရာမ်ားတြင္ပါ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚ ေျပာဆုိခြင့္ရွိရန္ လုိအပ္ပါသည္။